Andere benamingen

De ayam cemani staat ook bekend onder de volgende namen:

• Ajam cemani
• Ayam tjemani
• Ajam tjemani
• Ajam kedoe tjemani
• Ayam kedoe tjemani
• Ajam kedu cemani
• Ayam kedu cemani
• Cemani
• Cemaninky
• Kemani
• Tjemani
• Tjemanihoen

Land van herkomst

De ayam cemani komt oorspronkelijk van het Indonesische eiland Java.

Geschiedenis van de gitzwarte hoen

Cemani is een woord dat is afgeleid van de oud Javaanse taal, en de betekenis is ‘raaf’. Het moge duidelijk zijn waaraan de ayam cemani zijn naam dankt: aan de gitzwarte huid, veren, kop, kam en lellen.

De oorsprong en geschiedenis van het ras is in nevelen gehuld. Er gaan diverse geruchten en legendes de ronde, maar het is zeker dat het ras al in oude Chinese geschriften werd genoemd in de zestiende eeuw. Marco Polo heeft zelfs in 1298 al een beschrijving gegeven van gitzwarte kippen die rondliepen op Java.

Vroeger werd de ayam cemani alleen gehouden door edelen en de koning, maar tegenwoordig beginnen meer mensen de schoonheid van de ayam cemani te waarderen. Mondjesmaat wordt het ras steeds populairder, maar het is wereldwijd nog steeds zeldzaam te noemen.

Ayam cemani’s zijn sinds 2003 in Nederland erkend.

Uiterlijk van de ayam cemani

De ayam cemani is een hoog gesteld hoen en de bouw laat duidelijk zien dat het van vechthoenders afstamt. Het ras is redelijk klein. Hanen wegen tussen de 1,8 en 2,0 kilogram, hennen zijn nog lichter met een gewicht van 1,2 tot 1,5 kilogram.

Ayam cemani’s zijn volledig zwart, inclusief de kam en lellen, de poten, huid, organen, botten en zelfs het vlees. Het bloed was ook altijd zwart, maar tegenwoordig wordt er vaker bloed waargenomen dat zeer donkerrood is, veel donkerder dan bij andere kippenrassen. Zelfs de oogbol, tong en nagels zijn zwart.

Het ras heeft lange dijen en looppoten.

Jonge dieren van dit kippenras komen vaak maar zeer langzaam in de veren. Oudere dieren staan daarnaast bekend om hun wat slechtere veerkwaliteit. Zo zijn de veren smal en zijn ze vaak bros en beschadigen daarom snel.

Zwarte kleur door hyperpigmentatie

De ayam cemani heeft zijn zwarte kleur over en in zijn hele lichaam te danken aan een genetische afwijking. Deze afwijking heet fibromelanosis ofwel hyperpigmentatie. Hierdoor gaan alle pigmentcellen overactief pigment aanmaken, waardoor alles een zwarte kleur krijgt.

Kleuren

De oorspronkelijke kleur van de ayam cemani is natuurlijk zwart. Maar er zijn ook twee andere kleurslagen gefokt, namelijk wit en blauw. De laatste twee kleurslagen zijn in Nederland echter niet erkend en komen wereldwijd zeer weinig voor.

Karakter

De ayam cemani is een kippenras dat zeer makkelijk te houden is. Naar de verzorger toe kan de ayam cemani zeer tam worden en zal hij zich rustig gedragen. Het zijn zeer actieve dieren die naar soortgenoten toe behoorlijk fel uit de hoek kunnen komen, waardoor gevechten op leven en dood kunnen ontstaan. Hieraan merk je ook dat de ayam cemani afstamt van vechthoenders. Ze zijn erg alert op hun omgeving en zijn altijd op hun hoede voor veranderingen en dingen die ze niet verwachten.

Als je de ayam cemani bekijkt, zie je een hoen met een krachtige uitstraling.

Broedsheid en eieren

Broedsheid komt redelijk vaak voor bij de ayam cemani. Eieren leggen de hennen niet veel, hooguit zestig witte eieren per jaar met een gewicht van ongeveer 45 gram per ei. Als moederkloek doet de ayam cemani het ook uitstekend.

Gebruiksmogelijkheden

De ayam cemani is vooral een sierras en tentoonstellingsras. In Indonesië worden er ook magische krachten toegeschreven aan de ayam cemani.

Bijzonderheden 

Magische krachten

In Indonesië en een aantal andere landen wordt gedacht dat de ayam cemani magische krachten heeft. Zo worden de dieren geofferd of wordt er een speciale magische soep van het vlees getrokken. Men denkt dat een dier offeren of het drinken van de soep zorgt voor voorspoed en/of genezing.